http://www.oreibasia.gr/forum/showthread.php?t=7376
Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο:
ΤΟΥΡΚΙΑ - ΠΟΝΤΟΣ - ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΑΛΠΕΙΣ- ΚΟΡΥΦΗ KACKAR 3937μ. 22-29 Αυγούστου 2011
Που μπορεί να οδηγήσει μια καλή νέα γνωριμία δύο ορειβατών, όταν η χημεία μεταξύ τους δείχνει σωστή από την πρώτη στιγμή; Καταρχήν σε ένα ταξίδι στις Ποντιακές Άλπεις !
Κείμενο: Παναγιώτης Τελλίδης
Επιμέλεια: Βασίλης Βουγιατζής
Γνωριστήκαμε με τον Ηλία Τσίκα στο χωριό των γυναικών μας, το Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας. Μου ανέφερε την ιδέα του για ανάβαση στο Kackar (3937μ.), ψηλότερη κορυφή των Ποντιακών Άλπεων. Κάτι χτύπησε μέσα μου. Προφανώς η επίσκεψη στη γη των προγόνων μου, που δεν πρόλαβα να πραγματοποιήσω ποτέ με τον πατέρα μου, όπως ήταν επιθυμία του. Επίσης μια καλή πρώτη προσέγγιση μιας χώρας τόσο μακρινής αλλά και συνάμα τόσο κοντινής μας. Επιπλέον, φυσιολατρικά, ένα πολυποίκιλο και ενδιαφέρον βουνό, μέρος μεγάλης οροσειράς, που απομονώνει τα παράλια του Εύξεινου Πόντου, κάνοντας τα υγρά και εύφορα, από την άλλοτε Αρμενική και Καππαδοκική, ξηρή και άνυδρη ενδοχώρα. Μια οροσειρά, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υπέρ-δισχιλιετή ιστορική παρουσία του Ελληνισμού στην περιοχή (800π.Χ. ίδρυση Σινώπης έως 1922 ανταλλαγή πληθυσμών), καθώς και στη διαμόρφωση της οικονομίας, ηθών, εθίμων, παραδόσεων. Όσο δε ορειβατικά, θα ήταν ένα βήμα παραπάνω. Η ιδέα ωρίμασε, οπότε το πρότεινα στην ορειβατική μας ομάδα στη Θεσσαλονίκη. Ο Βασίλης Βουγιατζής ήταν θετικός, και αυτός ήταν ο καταλύτης για να παρθεί η απόφαση. Διότι δύο είναι παρέα, ενώ τρεις είναι ομάδα.
Αμέσως ξεκινήσαμε προετοιμασία: μελέτη βιβλίων (προτεινόμενα Kate Clow - The Kackar 2008 και Σάββας Καλεντερίδης - Ανατολικός Πόντος Infoγνωμων 2006), χαρτών, ιστοσελίδων και επαφές με τουρκικά ορειβατικά πρακτορεία. Η πρώτη απόφαση ήταν η προσέγγιση της κορυφής από τη Νότια πλευρά. Η Βόρεια πλευρά έχει τρεις διαδρομές κορυφής (οι 2 μέσα από παγετώνες), που θεωρούνται τεχνικές. Αν μάλιστα ο καιρός είναι κακός, όπως συνήθως είναι στη Βόρεια υγρή πλευρά (βρέχει κατά Μ.Ο. 250 μέρες το χρόνο), είναι ιδιαίτερα δύσκολες. Η Νότια έχει την κλασική διαδρομή, καλή κατασκήνωση βάσης, ξηρό και σχετικά σταθερό καιρό. Βέβαια χωρίς ιδιαίτερη βλάστηση. Για να δούμε όμως και τις δύο, αποφασίσαμε, μετά την κορυφή, να κάνουμε ορεινή διάσχιση και κατάληξη στη Βόρεια πλευρά. Η ιδέα για πρακτορείο, και όχι ανεξάρτητη ανάβαση, αποδείχτηκε και αυτή καλή, γιατί και μόνο η οδική προσέγγιση του βουνού είναι δύσκολη. Ο Ηλίας, μετά από έρευνα, πρότεινε το Shashot Travel (http://www.turkeytourstravel.com), που αποδέχτηκε όλο το πρόγραμμα και τις διαδρομές, οδικές και ορειβατικές, που είχαμε προκαθορίσει, με τιμή 840 Ευρώ το άτομο και περιλάμβανε όλες τις διανυκτερεύσεις, γεύματα, εξοπλισμό, μετακινήσεις και οδηγούς βουνού. Η επιλογή αποδείχτηκε τελικά παραπάνω από σωστή, αφού οι άνθρωποι του Shashot μας εντυπωσίασαν με τον επαγγελματισμό τους και μας κέρδισαν με τη φιλοξενία τους. Την τελευταία στιγμή στην ομάδα προστέθηκε και ο Βασίλης Τριανταφύλλου.
Ημέρα 1η (22-8-2011)
Συνάντηση της ομάδας στην Κωνσταντινούπολη με απευθείας πτήσεις από Θεσσαλονίκη και Αθήνα και, μέσω εσωτερικής πτήσης της Turkish Airlines, άφιξη το απόγευμα στην πρωτεύουσα των Ελλήνων του Πόντου, μια από τις μητροπόλεις του Ελληνισμού, την Τραπεζούντα. Βραδυνή βόλτα και τρέξιμο ξημερώματα για να οσμιστούμε το παρελθόν (λιμάνι της Δαφνούντας - κατάληξη του δρόμου του μεταξιού, τείχη των Κομνηνών, το περίφημο Φροντιστήριον, το ναό του πολιούχου Αγ. Ευγένιου, η art-nouveau έπαυλη του τραπεζίτη Θεοφύλακτου, η θέα από το Μίθριον Όρος) και το παρόν (πλατεία Μεϊντάν, η αγορά) της πόλης. Κατάλυση στο κεντρικό ξενοδοχείο Horon (Χορός).
Ημέρα 2η (23-8-2011)
Οδικώς, με το μίνι-bus (dolmus) του Shashot, κάναμε τη διαδρομή Τραπεζούντα, Σούρμενα, Όφις (Of) και λίγο πριν τη Ριζούντα (Rize) αφήσαμε την παραλία και κατευθυνθήκαμε Νότια προς τα βουνά. Ατμόσφαιρα υγρή, υποτροπική, που σταδιακά ξηραίνει όσο ανεβαίνουμε και πλησιάζουμε την άλλη πλευρά του βουνού. Στη συνέχεια περάσαμε το χωριό Ikizdere, τη διάβαση Ovit(2640μ.) με αλπική λίμνη και κατεβήκαμε στην άλλη πλευρά της οροσειράς. Περάσαμε το χωριό Ispir και διασχίσαμε τη μεγάλη κοιλάδα του ποταμού Coruh, άγριας ομορφιάς, όπου ετοιμάζουν σειρά φραγμάτων. Κάναμε στάση στο χωριό Yusufeli για τσάι φυσικά. Εδώ αφήσαμε τον Coruh και στρίψαμε αριστερά βόρεια στη χαράδρα του παραποτάμου του, Barhal. Περάσαμε το χωριό Barhal και καταλήξαμε στο χωριό Yaylalar (1800μ.) το σούρουπο. Καθαρός χρόνος οδικής διαδρομής 10 ώρες.
Μας υποδέχτηκαν με τσάι και φαγητό στον ξύλινο ξενώνα Yaylalar Cam Yuva Pansiyon, όπου και διανυκτερεύσαμε. Το Yaylalar, άλλοτε Hevek, κατοικούνταν από Έλληνες Χριστιανούς, οι οποίοι εντελώς όψιμα, το 1910, αποφάσισαν να δηλώσουν αλλαγή θρησκεύματος, κρατώντας κρυφά τη θρησκεία τους. Έτσι όμως, έχασαν το δικαίωμα να ανταλλαχθούν το 1922 και εγκλωβίστηκαν εκεί ως μωαμεθανοί. (Καλεντερίδης ο.π. σελ. 380). Το βράδυ παρευρεθήκαμε σε μουσικό happening ντόπιων ερασιτεχνών μουσικών και της ομήγυρης τους, με ποντιακή λύρα και σάζι, όπου μας κάλεσαν να τραγουδήσουμε και να χορέψουμε μαζί τους. Η συγκίνηση μας ήταν μεγάλη, όταν στο τέλος ο νεαρός λυράρης μας αποκάλυψε ότι έχει ελληνικές ρίζες. Με θερμή αγκαλιά αποχαιρετιστήκαμε ως αδέλφια-αρκαντάς.
Ημέρα 3η (24-8-2011)
Εκκίνηση ορειβασίας από το γειτονικό χωριό Olgunlar (1950μ.), όπου προωθηθήκαμε οδικώς, με οδηγούς βουνού τον Τούρκο Orkun και τον ντόπιο Λαζό Osman. Διασχίσαμε τη μεγάλη παγετωνική, σχήματος U, κοιλάδα Buyuk, κατάσπαρτη από θάμνους με φραμπουάζ, η οποία διατρέχεται από το ρέμα Hevek, περάσαμε το πέτρινο χωριό (Yayla ή Παρχάρ στα ποντιακά, παραχώρι για τη θερινή διαμονή στα ορεινά βοσκοτόπια) Hastaf και φτάσαμε στην κατασκήνωση βάσης Dilberduzu 2800μ. σε 2,5 ώρες (μας είχαν πει για 4 ώρες). Κουβαλούσαμε μόνο τα σακίδια ημέρας, ενώ το υπόλοιπο υλικό μας θα ανέβαινε με μουλάρια. Οι περισσότερες ομάδες σταματούν εκεί τη μέρα τους. Η κατασκήνωση βρίσκεται στη βάση μιας μεγάλης χοάνης, που περικυκλώνεται από κορυφές 3300 έως 3500μ. με εξαίρεση τον διάδρομο της κοιλάδας Buyuk. Στη δεξιά μάλιστα πλευρά του κύκλου αυτού ορθώνονται κατακόρυφοι οι Πύργοι του Seytan, πίσω από τους οποίους κείται η κορυφή Kackar.
Εμείς αποφασίσαμε να κάνουμε κυκλική διάσχιση της υπόλοιπης κορυφογραμμής, που θα μας βοηθούσε και στην προσαρμογή υψομέτρου για την επόμενη μέρα, την ανάβαση της κορυφής. Έτσι, με δική μας πρωτοβουλία, ορμήσαμε λοξώς αριστερά από την κατασκήνωση, με νότια κατεύθυνση, στο ντιρέκι προς τη διάβαση Hevek στα 3250μ. Οι τέσσερις μας φτάσαμε στη δυτική ανώνυμη Hevek 3431m., ενώ ο Πάνος και ο Βασίλης συνεχίσαμε στην κορυφογραμμή και πατήσαμε στην ανώνυμη κορυφή 3527μ., που ονομάσαμε Yaraman (από ένα ποντιακό τραγούδι, που σημαίνει γλυκιά μου καρδιά). Συνεχίσαμε στο χείλος της βραχώδους άγριας κορυφογραμμής για να έχουμε θέα και προς τις δύο πλευρές, δεξιά της κοιλάδας, απ' όπου ήρθαμε, και αριστερά ενός υψιπέδου με δύο αλπικές λίμνες με μεγαλύτερη την Atsiz σε σχήμα καρδιάς. Μετά από κατάβαση προς την Atsiz ανεβήκαμε πλαγιά, που οδηγεί σε διάσελο στα 3400μ. Μόλις φτάσαμε μας περίμενε ξαφνικά μια έκπληξη! Από την άλλη μεριά η μεγάλη αλπική λίμνη Deniz (σημαίνει θάλασσα) στα 3250μ. Απίθανη! Ωραίο χρώμα, κατακάθαρη, με απότομες πλαγιές (άρα και βαθειά) και κορυφές 3500 ως 3700μ. ολόγυρα της. Μείναμε και την κοιτούσαμε πολύ ώρα από ψηλά αποσβολωμένοι, μαγεμένοι. Τραβερσάραμε δεξιά σε κατολίσθηση, όπου, στο επίπεδο της λίμνης, συναντήσαμε το μονοπάτι της κορυφής. Στο φως του ηλιοβασιλέματος επιχειρήσαμε να βαπτιστούμε στα παγωμένα νερά της. Κατεβήκαμε σούρουπο στην κατασκήνωση βάσης για το δείπνο που είχε ετοιμάσει ο μάγειρας της κατασκήνωσης. Συνολικός ημερήσιος χρόνος καθαρής πορείας 9 ώρες. Στις 20:30 ήμασταν στις σκηνές μας.
Ημέρα 4η (25-8-2011)
Ημέρα κορυφής. Έγερση 3.30π.μ. Εκκίνηση 4.30π.μ., μετά από πρωινό, με φακούς κεφαλής, από το μονοπάτι που κατεβήκαμε την προηγούμενη, λοξώς δεξιά από την κατασκήνωση. Η ανάβαση μας έγινε μέσα από το σύννεφο που είχε κατέβει τη νύχτα, όμως στο ύψος των "Μετεώρων", ενός εντυπωσιακού βράχινου όγκου στα αριστερά μας, βγήκαμε από το σύννεφο στα 3100μ. και ζήσαμε τη μαγική στιγμή της ανατολής του ηλίου. Φτάσαμε στη Deniz και την είδαμε λουσμένη αυτή τη φορά στο πρωινό φως. Ο Ηλίας με το Βασίλη Τ. την έβλεπαν για πρώτη φορά και οτι και να τους είχαμε πει ήταν λίγο. Από τη Deniz το μονοπάτι ανηφορίζει δεξιά σε διάσελο στα 3600μ. με διπλή θέα. Στα νότια τη Deniz και την κορυφογραμμή της προηγούμενης μέρας , ενώ στα βόρεια τον στόχο μας, την Kackar. Από το διάσελο κάναμε απότομο κατέβασμα σε υψίπεδο στα 3400μ. με μισοπαγωμένη λίμνη από κάθετο παγετώνα στα αριστερά, σε πλαγιά κορυφής 3781μ. Από εκεί και μετά υπάρχει συνεχής ανάβαση με δεξί τραβερσάρισμα. Στα 3650μ. υπάρχει το μοναδικό σημείο που θέλει προσοχή. Ένας εκτεθειμένος βράχινος όγκος, που, όταν έχει νερά, γλιστρά. Ακολουθεί συνεχής ανάβαση πρώτα στα αριστερά και μετά στα δεξιά από μονοπάτι μέχρι την κορυφή στα 3937μ. Καθαρός χρόνος ανάβασης 5 ώρες 10 λεπτά (οι οδηγοί μας έλεγαν από 6 ως 9 ώρες).
Σε ολόκληρη τη διαδρομή δεν υπάρχουν μεν σημάδια, υπάρχουν όμως συνεχείς κούκοι. Στην κορυφή υπάρχει τουρκική σημαία και βιβλίο υπογραφών. Η θέα ανεπανάληπτη και προς τα τρία πλοκάμια του συγκροτήματος. Στα ΝΔ το Tatos με κορυφή τη μυτερή αναρριχητική Vercenik 3709μ., στα ΒΑ η ατελείωτη αλληλουχία κορυφών στα 3500μ. του Altiparmak να προβάλουν σαν νησιά σε θάλασσα νεφών . Στα Α το πλοκάμι της Gungormez. Τα τρία πλοκάμια ενώνονται στη μέση, στο Kackar. Κάτω μας η διαδρομή κορυφής της άγριας βόρειας πλευράς με τους παγετώνες. Στο βόρειο ορίζοντα η απεραντοσύνη της Μαύρης Θάλασσας. Στο βάθος, ανατολικά και νότια, οι ατέλειωτες κορυφές-υψίπεδα του Καρς και του Erzurum (Θεοδοσιούπολη) αντίστοιχα. Οι τέσσερις μας, αλλά και με τους δύο οδηγούς μας, δώσαμε τα χέρια στην κορυφή. Βγάλαμε και φωτογραφηθήκαμε με την ελληνική σημαία. Κατάβαση από την ίδια διαδρομή με στάση στη Deniz, όπου εξαντλήσαμε όλον τον εναπομείναντα χρόνο. Συνολική ημερήσια καθαρή διάρκεια πορείας 10 ώρες. Δείπνο πλουσιοπάροχο για κατασκήνωση βουνού μας είχε ετοιμάσει το Shashot, όπως φροντισμένο ήταν και το ατομικό κολατσιό πορείας που μας έδιναν κάθε μέρα.
Ημέρα 5η (26-8-2011)
Μαζέψαμε το υλικό μας και φορτώσαμε ότι δεν θα χρειαζόμασταν σε μουλάρια, για να προωθηθεί οδικώς στο Ayder, όπου θα φτάναμε το βράδυ. Βάλαμε στόχο τη διάβαση Naletleme, που οδηγεί στη βόρεια πλευρά του βουνού. Η συνηθισμένη διαδρομή είναι η επιστροφή στο Olgunlar και από εκεί αριστερά το μονοπάτι μέσω του Dibe μέχρι τη θέση κατασκήνωσης Dubeduzu. Εμείς όμως, έχοντας περιγραφή στο εξαιρετικό βιβλίο της Kate Clow (ο.π. σελ. 122), επιχειρήσαμε ορεινή διαδρομή, που λίγοι την κάνουν, όπως είπαν οι οδηγοί μας. Έτσι, από το Dilberduzu κατηφορίσαμε στην κοιλάδα, περάσαμε το ποτάμι στα 2400μ., και κάναμε λοξώς δεξιά απότομη ανάβαση και ατέλειωτη τραβέρσα στα 2800-2900μ. με κάποια απαιτητικά περάσματα. Τελικά φτάσαμε σε διάσελο και κάναμε αριστερά κατάβαση στην κοιλάδα Dubeduzu, όπου και η ομώνυμη κατασκήνωση βάσης στα 2500μ., που ήταν άδεια. Η απόληξη και αυτής της κοιλάδας είναι περιτριγυρισμένη από απόκρημνους όγκους 3400 ως 3600μ., που προκαλούν δέος. Νερά υπάρχουν άφθονα και σε αυτήν την κοιλάδα και δεν χρειάζεται να ανησυχεί ο ορειβάτης για πόσιμο νερό σε αυτό το βουνό.
Από το Dubeduzu μας περίμενε μεγάλο ανέβασμα μέχρι τη διάβαση Naletleme στα 3250μ., μια περιοχή πετρώδης, απόκοσμη, σαν σεληνιακό τοπίο, γεμάτη σάρες και κατασπασμένες πέτρες και βράχους. Naletleme σημαίνει καταραμένος. Μόλις φτάσαμε στο διάσελο, στα 3250μ., νιώσαμε το κλίμα της βόρειας πλευράς του Kackar: ομίχλη πυκνή, υγρασία, μικρή ορατότητα. Τις προηγούμενες μέρες είχαμε συνηθίσει τη στεγνή και καθαρή ατμόσφαιρα της νότιας πλευράς. Λίγο κάτω από το διάσελο, μέσα σε βραχώδες τοπίο και ομίχλη, διάλεξαν ο Orkun και ο Osman να μας δείξουν τι σημαίνει ανατολίτικη φιλοξενία. Έβγαλαν γκαζάκι και τηγάνισαν μουχλαμά σε φρέσκο βούτηρο, ένα πλεξιδωτό, άκρως λιπαρό, κίτρινο τυρί, μαζί με καβουρμά, παστωμένο κρέας με λίπος. Αυτά, μέσα σε ψωμί, κάνουν έναν πεντανόστιμο ενεργειακό δυναμίτη.
Συνεχίσαμε την κατάβαση σε πυκνή ομίχλη, περάσαμε δίπλα από αλπική λίμνη, που δεν διακρίναμε, ανεβήκαμε και τραβερσάραμε ένα γρανιτένιο στην κυριολεξία όγκο, από τον οποίο κατεβήκαμε και καταλήξαμε σε πανέμορφη τοποθεσία με ποτάμι και σειρά μικρών καταρρακτών. Λίγο παρακάτω φτάσαμε στο χωριό Yukari (άνω) Kavron. Τριτοκοσμικά σπίτια - παράγκες, ανάμεσα στα οποία ρέει ρέμα, βουτηγμένα στην υγρασία. Στο καφενείο του χωριού πάθαμε πολιτισμικό σοκ, αλλά η ταχινόπιτα, που μόλις είχε βγει από το φούρνο, ήταν εξαίσια. Οι ντόπιοι άντρες απολάμβαναν το τσάι τους, παίζοντας άγνωστο επιτραπέζιο παιχνίδι, καθώς εμείς ακούγαμε τις διδαχές από το Κοράνι και τις ευχές ενός πολύ αξιοπρεπή παππού του χωριού. Από εκεί μας πήρε το μίνι-bus του Shashot μέχρι το Ayder, μέσα από πανέμορφο δάσος, δίπλα στο χείμαρρο του Kavron, μέσω του χωριού Asagi (κάτω) Kavron. Χρόνος ημερήσιας πορείας 10 ώρες.
Το Ayder (1000μ.) είναι θέρετρο σε τοποθεσία και με καταλύματα που θυμίζουν Ελβετικές Άλπεις σε ανατολίτικη εκδοχή. Τα μεγάλα ξύλινα σαλέ είναι χτισμένα στη μια πλαγιά χαράδρας, κατάφυτης με έλατα, στο βάθος της οποίας ρέει ορμητικά ο χείμαμρος του Kavron, που ακόμη και στο τέλος του καλοκαιριού είχε πολύ νερό, ενώ στην απέναντι πλαγιά, κατάφυτη και αυτή, αλλά πολύ απότομη, δημιουργούνται, σε τουλάχιστον έξι σημεία, φλέβες με αλλεπάλληλους καταρράκτες, που ξεκινούν από έως και 1000μ. ψηλότερα. Ο λόγος της δημοφιλίας του Ayder όμως είναι και τα ιαματικά του λουτρά, που αποτέλεσαν την καλύτερη αποθεραπεία από το προηγούμενο σκληρό ορειβατικό μας τριήμερο. Καταλύσαμε στο ξύλινο ξενοδοχείο-μπουτίκ Kuspuni (σημαίνει φωλιά πουλιού), όπου το δείπνο μας περιείχε μεταξύ πολλών άλλων και σαρμαδάκια τυλιγμένα σε μαύρα λάχανα, τυπική και ελληνοποντιακή σπεσιαλιτέ, μαγειρεμένα από τη γυναίκα του λαζού οδηγού μας. Αυτή είναι φιλοξενία ! Η τυπική λαζική και τουρκική κουζίνα ελάχιστα διαφέρει από την ελληνοποντιακή ακόμη και στα ονόματα. Το βράδυ παρακολουθήσαμε στην τηλεόραση τοπικές λαζικές και τουρκικές μουσικές και χορούς, που επίσης ελάχιστα διαφέρουν από τις ελληνοποντιακές, όπως και η παραδοσιακή ενδυμασία. Εξάλλου τα βασικά παραδοσιακά μουσικά όργανα είναι ίδια για όλους: η ποντιακή λύρα ή κεμεντζές και ο άσκαυλος ή τουλούμ (εκ του "θάλαμος"). Να διευκρινίσουμε οτι οι Λαζοί, που κυριαρχούν στην περιοχή ανατολικά του Rize μέχρι τα σύνορα με Γεωργία, στην παραλιακή αλλά και ορεινή ζώνη, δεν έχουν καμιά σχέση εθνολογική με τους Τούρκους αλλά ούτε με τους Έλληνες, αντίθετα με ότι πιστεύεται. Είναι παρακλάδι των Γεωργιανών, εξισλαμισμένο όμως από τον 17ο αιώνα, και όλοι μαζί είναι απόγονοι της αρχαίας φυλής των Κόλχων ή Κάρχων, που προϋπήρχαν των Ελλήνων - Αργοναυτών στην περιοχή. Η γλώσσα τους δε, τα Λαζικά, είναι γεωργιανή διάλεκτος (Καλεντερίδης ο.π. σελ. 354).
Ημέρα 6η (27-8-2011)
Οδικώς διασχίσαμε ΒΔ την υπόλοιπη θαυμάσια, κατάφυτη κοιλάδα του Kavron, από το Ayder μέχρι το Camlihemsin (εμπορική κωμόπολη πάνω στο δρόμο από τα παράλια προς την ενδοχώρα) και εκεί στρίψαμε ΝΔ και εισήλθαμε στο περίφημο, πανέμορφο, στενό φαράγγι του ποταμού Φουρτούνα (Firtina), που πήρε το όνομα από το θόρυβο των ορμητικών νερών του. Στο φαράγγι αυτό αφιερώσαμε ολόκληρη τη μέρα μας. Στην περιοχή κυριαρχούσε (μόνο απομεινάρια της υπάρχουν ακόμη) μια τέταρτη φυλή μετά του Έλληνες, Λαζούς και Τούρκους, που πολιτιστικά έχει πολλά από τα κοινά στοιχεία των υπολοίπων, εθνολογικά όμως διαφέρει. Είναι οι Hemsin (Χεμσινλήδες), Αρμένιοι εξισλαμισμένοι από το 18ο αιώνα, που εντελώς αντίθετα από τους Λαζούς, έχουν απολέσει εκτός από τη χριστιανική θρησκεία και την εθνική ψυχή τους (Καλεντερίδης ο.π. σελ. 352).
Επισκεφτήκαμε το συνοικισμό Konaklar, που βρίσκεται λίγο μετά το Camlihemsin, δεξιά πάνω από τον κεντρικό δρόμο. Ο συνοικισμός είναι πνιγμένος και κρυμμένος μέσα σε πυκνή βλάστηση στην απόκρημνη πλαγιά και αποτελείται από εκπληκτικά λιθόκτιστα αρχοντικά εξαιρετικής ιδιότυπης αρχιτεκτονικής με εντοιχισμένους πελεκημένους κύβους γρανίτη, πλαισιωμένους από ξύλινα δοκάρια. Έχουν δε και βοηθητικό εξωτερικό οίκημα αποξήρανσης τροφίμων, το Serander (Ξηραντήριο). Αυτά ανήκαν σε Αρμένιους-Hemsin, που απέκτησαν περιουσίες στις αρχές του 20ου αιώνα από εμπόριο με τη Ρωσία. Επίσης επισκεφτήκαμε και τον εξίσου απόκρημνο και χαμένο στη βλάστηση οικισμό Ortum, που βρίσκεται λίγο παρακάτω στον κεντρικό δρόμο στην αριστερή πλαγιά. Διακρίναμε όμως και άλλους διάσπαρτους οικισμούς, κυρίως στην αριστερή ανατολική πλαγιά, που σκαρφάλωναν μέχρι ψηλά. Σε όλα τα αρχοντικά ή σπίτια που είδαμε, μαζί με την τωρινή εγκατάλειψη, υπάρχει και η τουρκική σημαία. Σήμερα στις πλαγιές αυτές καλλιεργείται το τσάι. Εκτάσεις ολόκληρες με το περίφημο τσάι του Rize, ιδιαίτερα απαιτητική καλλιέργεια, που εισήχθη στη δεκαετία του '30 από το καθεστώς των νεοτούρκων για να δώσει ζωή στην περιοχή, που ερήμωνε μετά τη φυγή των Ελλήνων, τον αφανισμό των Αρμενίων και τη μετανάστευση Τούρκων και Λαζών. Με το τσάι, την καλλιέργεια και τη βιομηχανική επεξεργασία του από την εταιρία Caykur, μαζί βέβαια και με τα παραδοσιακά προϊόντα της ποντιακής γης, όπως τα φουντούκια, τα κεράσια, τα κτηνοτροφικά, αλλά και της θάλασσας, όπως τα χαμψία (γαύροι), συγκρατήθηκε ο σημερινός πληθυσμός.
Ο κεντρικός δρόμος κατά μήκος του χειμμάρου Φουρτούνα προσφέρει ονειρική διαδρομή σε καταπράσινο τοπίο, απόκρημνες πλαγιές και πέτρινα γεφύρια. Σε μεγάλο του μήκος έχει λιθοδομηθεί σαν καλντερίμι. Στάση κάναμε στο κάστρο Zil Kale, προσφάτως συντηρημένο, βυζαντινό, από την εποχή της αυτοκρατορίας των Κομνηνών (13ου αιώνα), που έλεγχε το φαράγγι, άλλοτε πέρασμα του δρόμου του μεταξιού. Συνεχίσαμε στο φαράγγι μέχρι τη διασταύρωση προς το ορεινό χωριό Cat, όπου περπατήσαμε μέχρι την πέτρινη γέφυρα Cilanc, σε παραπόταμο του Φουρτούνα. Εκεί στη διασταύρωση φάγαμε μουχλαμά σε παραδοσικαό γραφικό καφενείο. Το φαράγγι συνεχίζει περαιτέρω φτάνοντας στις υπώρειες του Vercenik. Για την επιστροφή μας αφήσαμε έναν κρυμμένο θησαυρό. Λίγο μετά το Zil Kale, προς Chamlihemsin, στρίψαμε δεξιά στον παραπόταμο Palovit, όπου μετά από δύσβατο χωματόδρομο 30 λεπτών στη στενή απόκρημνη χαράδρα του, φτάσαμε στον καταπληκτικό ομώνυμο καταρράκτη. Μεγάλος όγκος νερού πέφτει από ψηλά με πάταγο σε μια κόγχη υπέροχου φυσικού τοπίου. Από την αγορά του Chamlihemsin προμηθευτήκαμε τα αναμνηστικά μας, όπως τσάι, κιλίμια, τερλίκια κλπ. Τελειώσαμε τη μέρα μας με ένα ακόμη ιαματικό λουτρό στο χαμάμ του Ayder. Φαγητό και κατάκλiση στην ξύλινη θαλπωρή του Kuspuni.
Ημέρα 7η (28-8-2011)
Από το Ayder πιάσαμε θάλασσα στο Ardesen και διασχίσαμε ανατολικά όλη τη λεπτή παραλιακή ζώνη μέχρι τα σύνορα με Γεωργία στο διχοτομημένο χωρίο Sarp. Κωμοπόλεις και πόλεις της διαδρομής, με λίγα παραδοσιακά στοιχεία, θυσιασμένες στο βωμό της πρακτικότητας, με τίμημα την ασχήμια. Στην παραλία του Halk απολαύσαμε ένα μπάνιο-τάμα στα ζεστά θολά νερά της Μαύρης Θάλασσας, αισθανόμενοι πάνω μας τον όγκο της οροσειράς των Ποντιακών Άλπεων, που καταλήγει απότομα στη θάλασσα. Στο Sarp κάναμε μεταβολή και, με δυτική πια κατεύθυνση, φτάσαμε στην Τραπεζούντα, όπου το Shashot μας προμήθευσε με ειδικό ξεναγό και κατευθυνθήκαμε προς το ιστορικό και θρησκευτικό λίκνο του Ποντιακού Ελληνισμού, την Παναγία Σουμελά. Καθ' οδόν ο ξεναγός μας μίλησε για την ιστορία της Τραπεζούντας και της περιοχής της. Λίγα λόγια για όλη την περίοδο από την ίδρυση της το 756π.Χ. μέχρι το 1922 και πολλά περισσότερα από τότε μέχρι σήμερα. Μας είπε για τους Μιλήσιους που την ίδρυσαν και για τους Κομνηνούς της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας του 13ου έως 15ου αιώνα. Μόνο που δεν ήξερε τι εθνολογικής προέλευση και τι γλώσσα μιλούσαν όλοι αυτοί. Δεν μας είπε για τους Αργοναύτες του Ιάσονα, τον 2ο ελληνικό αποικισμό του Πόντου, τον Ξενοφώντα με τους Μύριους, το Μιθριδατικό βασίλειο του Πόντου, τις βυζαντινές εκκλησίες, τον Θεόδωρο Γαβρά, τα τείχη των Κομνηνών, την άλωση της Τραπεζούντας το 1461, οκτώ χρόνια μετά την Κωνσταντινούπολη, τον διανοητή της Ευρώπης Βησσαρίωνα τον Τραπεζούντιο, τον Αλέξανδρο και Δημήτριο Υψηλάντη, τη συμβολή στην ελληνική επανάσταση, την άνθηση του ελληνισμού της πόλης, από το 18ο και κυρίως μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, με συλλόγους εκπαιδευτήρια, τράπεζες, επαύλεις, το αντάρτικο και τη γενοκτονία των Ποντίων του 1914-1922, τον ξεριζωμό.
Περάσαμε τη διάβαση - Τέμπη της Ζύγανας στη Ματσούκα, δίοδος επικοινωνίας της Τραπεζούντας με την ενδοχώρα, απ' όπου πέρασαν οι Μύριοι του Ξενοφώντα και οι έμποροι του δρόμου του μεταξιού και ανηφορίσαμε στα απόκρημνα βράχια του όρους Μελά για τη Μονή, που βρίσκεται εκεί από τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Μνημείο - τουριστικό αξιοθέατο μεγάλης εμβέλειας, που πρόσφατα αναστηλώθηκε. Μετά την επίσκεψη κατηφορίσαμε από το όμορφο μονοπάτι και δειπνήσαμε δίπλα στης "Παναΐας το Ποτάμ" με πρώτο πιάτο την ποντιακή σπεσιαλιτέ - σούπα : φασόλια με μαύρα - καρά λάχανα. Προλάβαμε και μια τελευταία βόλτα στην Τραπεζούντα για τα ψώνια της τελευταίας στιγμής: cd μουσικής, παστουρμά, καβουρμά, φουντούκια, σιροπιαστά πριν το αεροπλάνο της Turkish Airlines μεταφέρει τα σώματα μας στην τωρινή πατρίδα αφήνοντας κομμάτια της ψυχής μας στη χαμένη πατρίδα, τη γη και τα βουνά του Πόντου.
Κείμενο: Παναγιώτης Τελλίδης
Επιμέλεια: Βασίλης Βουγιατζής
Γνωριστήκαμε με τον Ηλία Τσίκα στο χωριό των γυναικών μας, το Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας. Μου ανέφερε την ιδέα του για ανάβαση στο Kackar (3937μ.), ψηλότερη κορυφή των Ποντιακών Άλπεων. Κάτι χτύπησε μέσα μου. Προφανώς η επίσκεψη στη γη των προγόνων μου, που δεν πρόλαβα να πραγματοποιήσω ποτέ με τον πατέρα μου, όπως ήταν επιθυμία του. Επίσης μια καλή πρώτη προσέγγιση μιας χώρας τόσο μακρινής αλλά και συνάμα τόσο κοντινής μας. Επιπλέον, φυσιολατρικά, ένα πολυποίκιλο και ενδιαφέρον βουνό, μέρος μεγάλης οροσειράς, που απομονώνει τα παράλια του Εύξεινου Πόντου, κάνοντας τα υγρά και εύφορα, από την άλλοτε Αρμενική και Καππαδοκική, ξηρή και άνυδρη ενδοχώρα. Μια οροσειρά, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υπέρ-δισχιλιετή ιστορική παρουσία του Ελληνισμού στην περιοχή (800π.Χ. ίδρυση Σινώπης έως 1922 ανταλλαγή πληθυσμών), καθώς και στη διαμόρφωση της οικονομίας, ηθών, εθίμων, παραδόσεων. Όσο δε ορειβατικά, θα ήταν ένα βήμα παραπάνω. Η ιδέα ωρίμασε, οπότε το πρότεινα στην ορειβατική μας ομάδα στη Θεσσαλονίκη. Ο Βασίλης Βουγιατζής ήταν θετικός, και αυτός ήταν ο καταλύτης για να παρθεί η απόφαση. Διότι δύο είναι παρέα, ενώ τρεις είναι ομάδα.
Αμέσως ξεκινήσαμε προετοιμασία: μελέτη βιβλίων (προτεινόμενα Kate Clow - The Kackar 2008 και Σάββας Καλεντερίδης - Ανατολικός Πόντος Infoγνωμων 2006), χαρτών, ιστοσελίδων και επαφές με τουρκικά ορειβατικά πρακτορεία. Η πρώτη απόφαση ήταν η προσέγγιση της κορυφής από τη Νότια πλευρά. Η Βόρεια πλευρά έχει τρεις διαδρομές κορυφής (οι 2 μέσα από παγετώνες), που θεωρούνται τεχνικές. Αν μάλιστα ο καιρός είναι κακός, όπως συνήθως είναι στη Βόρεια υγρή πλευρά (βρέχει κατά Μ.Ο. 250 μέρες το χρόνο), είναι ιδιαίτερα δύσκολες. Η Νότια έχει την κλασική διαδρομή, καλή κατασκήνωση βάσης, ξηρό και σχετικά σταθερό καιρό. Βέβαια χωρίς ιδιαίτερη βλάστηση. Για να δούμε όμως και τις δύο, αποφασίσαμε, μετά την κορυφή, να κάνουμε ορεινή διάσχιση και κατάληξη στη Βόρεια πλευρά. Η ιδέα για πρακτορείο, και όχι ανεξάρτητη ανάβαση, αποδείχτηκε και αυτή καλή, γιατί και μόνο η οδική προσέγγιση του βουνού είναι δύσκολη. Ο Ηλίας, μετά από έρευνα, πρότεινε το Shashot Travel (http://www.turkeytourstravel.com), που αποδέχτηκε όλο το πρόγραμμα και τις διαδρομές, οδικές και ορειβατικές, που είχαμε προκαθορίσει, με τιμή 840 Ευρώ το άτομο και περιλάμβανε όλες τις διανυκτερεύσεις, γεύματα, εξοπλισμό, μετακινήσεις και οδηγούς βουνού. Η επιλογή αποδείχτηκε τελικά παραπάνω από σωστή, αφού οι άνθρωποι του Shashot μας εντυπωσίασαν με τον επαγγελματισμό τους και μας κέρδισαν με τη φιλοξενία τους. Την τελευταία στιγμή στην ομάδα προστέθηκε και ο Βασίλης Τριανταφύλλου.
Ημέρα 1η (22-8-2011)
Συνάντηση της ομάδας στην Κωνσταντινούπολη με απευθείας πτήσεις από Θεσσαλονίκη και Αθήνα και, μέσω εσωτερικής πτήσης της Turkish Airlines, άφιξη το απόγευμα στην πρωτεύουσα των Ελλήνων του Πόντου, μια από τις μητροπόλεις του Ελληνισμού, την Τραπεζούντα. Βραδυνή βόλτα και τρέξιμο ξημερώματα για να οσμιστούμε το παρελθόν (λιμάνι της Δαφνούντας - κατάληξη του δρόμου του μεταξιού, τείχη των Κομνηνών, το περίφημο Φροντιστήριον, το ναό του πολιούχου Αγ. Ευγένιου, η art-nouveau έπαυλη του τραπεζίτη Θεοφύλακτου, η θέα από το Μίθριον Όρος) και το παρόν (πλατεία Μεϊντάν, η αγορά) της πόλης. Κατάλυση στο κεντρικό ξενοδοχείο Horon (Χορός).
Ημέρα 2η (23-8-2011)
Οδικώς, με το μίνι-bus (dolmus) του Shashot, κάναμε τη διαδρομή Τραπεζούντα, Σούρμενα, Όφις (Of) και λίγο πριν τη Ριζούντα (Rize) αφήσαμε την παραλία και κατευθυνθήκαμε Νότια προς τα βουνά. Ατμόσφαιρα υγρή, υποτροπική, που σταδιακά ξηραίνει όσο ανεβαίνουμε και πλησιάζουμε την άλλη πλευρά του βουνού. Στη συνέχεια περάσαμε το χωριό Ikizdere, τη διάβαση Ovit(2640μ.) με αλπική λίμνη και κατεβήκαμε στην άλλη πλευρά της οροσειράς. Περάσαμε το χωριό Ispir και διασχίσαμε τη μεγάλη κοιλάδα του ποταμού Coruh, άγριας ομορφιάς, όπου ετοιμάζουν σειρά φραγμάτων. Κάναμε στάση στο χωριό Yusufeli για τσάι φυσικά. Εδώ αφήσαμε τον Coruh και στρίψαμε αριστερά βόρεια στη χαράδρα του παραποτάμου του, Barhal. Περάσαμε το χωριό Barhal και καταλήξαμε στο χωριό Yaylalar (1800μ.) το σούρουπο. Καθαρός χρόνος οδικής διαδρομής 10 ώρες.
Μας υποδέχτηκαν με τσάι και φαγητό στον ξύλινο ξενώνα Yaylalar Cam Yuva Pansiyon, όπου και διανυκτερεύσαμε. Το Yaylalar, άλλοτε Hevek, κατοικούνταν από Έλληνες Χριστιανούς, οι οποίοι εντελώς όψιμα, το 1910, αποφάσισαν να δηλώσουν αλλαγή θρησκεύματος, κρατώντας κρυφά τη θρησκεία τους. Έτσι όμως, έχασαν το δικαίωμα να ανταλλαχθούν το 1922 και εγκλωβίστηκαν εκεί ως μωαμεθανοί. (Καλεντερίδης ο.π. σελ. 380). Το βράδυ παρευρεθήκαμε σε μουσικό happening ντόπιων ερασιτεχνών μουσικών και της ομήγυρης τους, με ποντιακή λύρα και σάζι, όπου μας κάλεσαν να τραγουδήσουμε και να χορέψουμε μαζί τους. Η συγκίνηση μας ήταν μεγάλη, όταν στο τέλος ο νεαρός λυράρης μας αποκάλυψε ότι έχει ελληνικές ρίζες. Με θερμή αγκαλιά αποχαιρετιστήκαμε ως αδέλφια-αρκαντάς.
Ημέρα 3η (24-8-2011)
Εκκίνηση ορειβασίας από το γειτονικό χωριό Olgunlar (1950μ.), όπου προωθηθήκαμε οδικώς, με οδηγούς βουνού τον Τούρκο Orkun και τον ντόπιο Λαζό Osman. Διασχίσαμε τη μεγάλη παγετωνική, σχήματος U, κοιλάδα Buyuk, κατάσπαρτη από θάμνους με φραμπουάζ, η οποία διατρέχεται από το ρέμα Hevek, περάσαμε το πέτρινο χωριό (Yayla ή Παρχάρ στα ποντιακά, παραχώρι για τη θερινή διαμονή στα ορεινά βοσκοτόπια) Hastaf και φτάσαμε στην κατασκήνωση βάσης Dilberduzu 2800μ. σε 2,5 ώρες (μας είχαν πει για 4 ώρες). Κουβαλούσαμε μόνο τα σακίδια ημέρας, ενώ το υπόλοιπο υλικό μας θα ανέβαινε με μουλάρια. Οι περισσότερες ομάδες σταματούν εκεί τη μέρα τους. Η κατασκήνωση βρίσκεται στη βάση μιας μεγάλης χοάνης, που περικυκλώνεται από κορυφές 3300 έως 3500μ. με εξαίρεση τον διάδρομο της κοιλάδας Buyuk. Στη δεξιά μάλιστα πλευρά του κύκλου αυτού ορθώνονται κατακόρυφοι οι Πύργοι του Seytan, πίσω από τους οποίους κείται η κορυφή Kackar.
Εμείς αποφασίσαμε να κάνουμε κυκλική διάσχιση της υπόλοιπης κορυφογραμμής, που θα μας βοηθούσε και στην προσαρμογή υψομέτρου για την επόμενη μέρα, την ανάβαση της κορυφής. Έτσι, με δική μας πρωτοβουλία, ορμήσαμε λοξώς αριστερά από την κατασκήνωση, με νότια κατεύθυνση, στο ντιρέκι προς τη διάβαση Hevek στα 3250μ. Οι τέσσερις μας φτάσαμε στη δυτική ανώνυμη Hevek 3431m., ενώ ο Πάνος και ο Βασίλης συνεχίσαμε στην κορυφογραμμή και πατήσαμε στην ανώνυμη κορυφή 3527μ., που ονομάσαμε Yaraman (από ένα ποντιακό τραγούδι, που σημαίνει γλυκιά μου καρδιά). Συνεχίσαμε στο χείλος της βραχώδους άγριας κορυφογραμμής για να έχουμε θέα και προς τις δύο πλευρές, δεξιά της κοιλάδας, απ' όπου ήρθαμε, και αριστερά ενός υψιπέδου με δύο αλπικές λίμνες με μεγαλύτερη την Atsiz σε σχήμα καρδιάς. Μετά από κατάβαση προς την Atsiz ανεβήκαμε πλαγιά, που οδηγεί σε διάσελο στα 3400μ. Μόλις φτάσαμε μας περίμενε ξαφνικά μια έκπληξη! Από την άλλη μεριά η μεγάλη αλπική λίμνη Deniz (σημαίνει θάλασσα) στα 3250μ. Απίθανη! Ωραίο χρώμα, κατακάθαρη, με απότομες πλαγιές (άρα και βαθειά) και κορυφές 3500 ως 3700μ. ολόγυρα της. Μείναμε και την κοιτούσαμε πολύ ώρα από ψηλά αποσβολωμένοι, μαγεμένοι. Τραβερσάραμε δεξιά σε κατολίσθηση, όπου, στο επίπεδο της λίμνης, συναντήσαμε το μονοπάτι της κορυφής. Στο φως του ηλιοβασιλέματος επιχειρήσαμε να βαπτιστούμε στα παγωμένα νερά της. Κατεβήκαμε σούρουπο στην κατασκήνωση βάσης για το δείπνο που είχε ετοιμάσει ο μάγειρας της κατασκήνωσης. Συνολικός ημερήσιος χρόνος καθαρής πορείας 9 ώρες. Στις 20:30 ήμασταν στις σκηνές μας.
Ημέρα 4η (25-8-2011)
Ημέρα κορυφής. Έγερση 3.30π.μ. Εκκίνηση 4.30π.μ., μετά από πρωινό, με φακούς κεφαλής, από το μονοπάτι που κατεβήκαμε την προηγούμενη, λοξώς δεξιά από την κατασκήνωση. Η ανάβαση μας έγινε μέσα από το σύννεφο που είχε κατέβει τη νύχτα, όμως στο ύψος των "Μετεώρων", ενός εντυπωσιακού βράχινου όγκου στα αριστερά μας, βγήκαμε από το σύννεφο στα 3100μ. και ζήσαμε τη μαγική στιγμή της ανατολής του ηλίου. Φτάσαμε στη Deniz και την είδαμε λουσμένη αυτή τη φορά στο πρωινό φως. Ο Ηλίας με το Βασίλη Τ. την έβλεπαν για πρώτη φορά και οτι και να τους είχαμε πει ήταν λίγο. Από τη Deniz το μονοπάτι ανηφορίζει δεξιά σε διάσελο στα 3600μ. με διπλή θέα. Στα νότια τη Deniz και την κορυφογραμμή της προηγούμενης μέρας , ενώ στα βόρεια τον στόχο μας, την Kackar. Από το διάσελο κάναμε απότομο κατέβασμα σε υψίπεδο στα 3400μ. με μισοπαγωμένη λίμνη από κάθετο παγετώνα στα αριστερά, σε πλαγιά κορυφής 3781μ. Από εκεί και μετά υπάρχει συνεχής ανάβαση με δεξί τραβερσάρισμα. Στα 3650μ. υπάρχει το μοναδικό σημείο που θέλει προσοχή. Ένας εκτεθειμένος βράχινος όγκος, που, όταν έχει νερά, γλιστρά. Ακολουθεί συνεχής ανάβαση πρώτα στα αριστερά και μετά στα δεξιά από μονοπάτι μέχρι την κορυφή στα 3937μ. Καθαρός χρόνος ανάβασης 5 ώρες 10 λεπτά (οι οδηγοί μας έλεγαν από 6 ως 9 ώρες).
Σε ολόκληρη τη διαδρομή δεν υπάρχουν μεν σημάδια, υπάρχουν όμως συνεχείς κούκοι. Στην κορυφή υπάρχει τουρκική σημαία και βιβλίο υπογραφών. Η θέα ανεπανάληπτη και προς τα τρία πλοκάμια του συγκροτήματος. Στα ΝΔ το Tatos με κορυφή τη μυτερή αναρριχητική Vercenik 3709μ., στα ΒΑ η ατελείωτη αλληλουχία κορυφών στα 3500μ. του Altiparmak να προβάλουν σαν νησιά σε θάλασσα νεφών . Στα Α το πλοκάμι της Gungormez. Τα τρία πλοκάμια ενώνονται στη μέση, στο Kackar. Κάτω μας η διαδρομή κορυφής της άγριας βόρειας πλευράς με τους παγετώνες. Στο βόρειο ορίζοντα η απεραντοσύνη της Μαύρης Θάλασσας. Στο βάθος, ανατολικά και νότια, οι ατέλειωτες κορυφές-υψίπεδα του Καρς και του Erzurum (Θεοδοσιούπολη) αντίστοιχα. Οι τέσσερις μας, αλλά και με τους δύο οδηγούς μας, δώσαμε τα χέρια στην κορυφή. Βγάλαμε και φωτογραφηθήκαμε με την ελληνική σημαία. Κατάβαση από την ίδια διαδρομή με στάση στη Deniz, όπου εξαντλήσαμε όλον τον εναπομείναντα χρόνο. Συνολική ημερήσια καθαρή διάρκεια πορείας 10 ώρες. Δείπνο πλουσιοπάροχο για κατασκήνωση βουνού μας είχε ετοιμάσει το Shashot, όπως φροντισμένο ήταν και το ατομικό κολατσιό πορείας που μας έδιναν κάθε μέρα.
Ημέρα 5η (26-8-2011)
Μαζέψαμε το υλικό μας και φορτώσαμε ότι δεν θα χρειαζόμασταν σε μουλάρια, για να προωθηθεί οδικώς στο Ayder, όπου θα φτάναμε το βράδυ. Βάλαμε στόχο τη διάβαση Naletleme, που οδηγεί στη βόρεια πλευρά του βουνού. Η συνηθισμένη διαδρομή είναι η επιστροφή στο Olgunlar και από εκεί αριστερά το μονοπάτι μέσω του Dibe μέχρι τη θέση κατασκήνωσης Dubeduzu. Εμείς όμως, έχοντας περιγραφή στο εξαιρετικό βιβλίο της Kate Clow (ο.π. σελ. 122), επιχειρήσαμε ορεινή διαδρομή, που λίγοι την κάνουν, όπως είπαν οι οδηγοί μας. Έτσι, από το Dilberduzu κατηφορίσαμε στην κοιλάδα, περάσαμε το ποτάμι στα 2400μ., και κάναμε λοξώς δεξιά απότομη ανάβαση και ατέλειωτη τραβέρσα στα 2800-2900μ. με κάποια απαιτητικά περάσματα. Τελικά φτάσαμε σε διάσελο και κάναμε αριστερά κατάβαση στην κοιλάδα Dubeduzu, όπου και η ομώνυμη κατασκήνωση βάσης στα 2500μ., που ήταν άδεια. Η απόληξη και αυτής της κοιλάδας είναι περιτριγυρισμένη από απόκρημνους όγκους 3400 ως 3600μ., που προκαλούν δέος. Νερά υπάρχουν άφθονα και σε αυτήν την κοιλάδα και δεν χρειάζεται να ανησυχεί ο ορειβάτης για πόσιμο νερό σε αυτό το βουνό.
Από το Dubeduzu μας περίμενε μεγάλο ανέβασμα μέχρι τη διάβαση Naletleme στα 3250μ., μια περιοχή πετρώδης, απόκοσμη, σαν σεληνιακό τοπίο, γεμάτη σάρες και κατασπασμένες πέτρες και βράχους. Naletleme σημαίνει καταραμένος. Μόλις φτάσαμε στο διάσελο, στα 3250μ., νιώσαμε το κλίμα της βόρειας πλευράς του Kackar: ομίχλη πυκνή, υγρασία, μικρή ορατότητα. Τις προηγούμενες μέρες είχαμε συνηθίσει τη στεγνή και καθαρή ατμόσφαιρα της νότιας πλευράς. Λίγο κάτω από το διάσελο, μέσα σε βραχώδες τοπίο και ομίχλη, διάλεξαν ο Orkun και ο Osman να μας δείξουν τι σημαίνει ανατολίτικη φιλοξενία. Έβγαλαν γκαζάκι και τηγάνισαν μουχλαμά σε φρέσκο βούτηρο, ένα πλεξιδωτό, άκρως λιπαρό, κίτρινο τυρί, μαζί με καβουρμά, παστωμένο κρέας με λίπος. Αυτά, μέσα σε ψωμί, κάνουν έναν πεντανόστιμο ενεργειακό δυναμίτη.
Συνεχίσαμε την κατάβαση σε πυκνή ομίχλη, περάσαμε δίπλα από αλπική λίμνη, που δεν διακρίναμε, ανεβήκαμε και τραβερσάραμε ένα γρανιτένιο στην κυριολεξία όγκο, από τον οποίο κατεβήκαμε και καταλήξαμε σε πανέμορφη τοποθεσία με ποτάμι και σειρά μικρών καταρρακτών. Λίγο παρακάτω φτάσαμε στο χωριό Yukari (άνω) Kavron. Τριτοκοσμικά σπίτια - παράγκες, ανάμεσα στα οποία ρέει ρέμα, βουτηγμένα στην υγρασία. Στο καφενείο του χωριού πάθαμε πολιτισμικό σοκ, αλλά η ταχινόπιτα, που μόλις είχε βγει από το φούρνο, ήταν εξαίσια. Οι ντόπιοι άντρες απολάμβαναν το τσάι τους, παίζοντας άγνωστο επιτραπέζιο παιχνίδι, καθώς εμείς ακούγαμε τις διδαχές από το Κοράνι και τις ευχές ενός πολύ αξιοπρεπή παππού του χωριού. Από εκεί μας πήρε το μίνι-bus του Shashot μέχρι το Ayder, μέσα από πανέμορφο δάσος, δίπλα στο χείμαρρο του Kavron, μέσω του χωριού Asagi (κάτω) Kavron. Χρόνος ημερήσιας πορείας 10 ώρες.
Το Ayder (1000μ.) είναι θέρετρο σε τοποθεσία και με καταλύματα που θυμίζουν Ελβετικές Άλπεις σε ανατολίτικη εκδοχή. Τα μεγάλα ξύλινα σαλέ είναι χτισμένα στη μια πλαγιά χαράδρας, κατάφυτης με έλατα, στο βάθος της οποίας ρέει ορμητικά ο χείμαμρος του Kavron, που ακόμη και στο τέλος του καλοκαιριού είχε πολύ νερό, ενώ στην απέναντι πλαγιά, κατάφυτη και αυτή, αλλά πολύ απότομη, δημιουργούνται, σε τουλάχιστον έξι σημεία, φλέβες με αλλεπάλληλους καταρράκτες, που ξεκινούν από έως και 1000μ. ψηλότερα. Ο λόγος της δημοφιλίας του Ayder όμως είναι και τα ιαματικά του λουτρά, που αποτέλεσαν την καλύτερη αποθεραπεία από το προηγούμενο σκληρό ορειβατικό μας τριήμερο. Καταλύσαμε στο ξύλινο ξενοδοχείο-μπουτίκ Kuspuni (σημαίνει φωλιά πουλιού), όπου το δείπνο μας περιείχε μεταξύ πολλών άλλων και σαρμαδάκια τυλιγμένα σε μαύρα λάχανα, τυπική και ελληνοποντιακή σπεσιαλιτέ, μαγειρεμένα από τη γυναίκα του λαζού οδηγού μας. Αυτή είναι φιλοξενία ! Η τυπική λαζική και τουρκική κουζίνα ελάχιστα διαφέρει από την ελληνοποντιακή ακόμη και στα ονόματα. Το βράδυ παρακολουθήσαμε στην τηλεόραση τοπικές λαζικές και τουρκικές μουσικές και χορούς, που επίσης ελάχιστα διαφέρουν από τις ελληνοποντιακές, όπως και η παραδοσιακή ενδυμασία. Εξάλλου τα βασικά παραδοσιακά μουσικά όργανα είναι ίδια για όλους: η ποντιακή λύρα ή κεμεντζές και ο άσκαυλος ή τουλούμ (εκ του "θάλαμος"). Να διευκρινίσουμε οτι οι Λαζοί, που κυριαρχούν στην περιοχή ανατολικά του Rize μέχρι τα σύνορα με Γεωργία, στην παραλιακή αλλά και ορεινή ζώνη, δεν έχουν καμιά σχέση εθνολογική με τους Τούρκους αλλά ούτε με τους Έλληνες, αντίθετα με ότι πιστεύεται. Είναι παρακλάδι των Γεωργιανών, εξισλαμισμένο όμως από τον 17ο αιώνα, και όλοι μαζί είναι απόγονοι της αρχαίας φυλής των Κόλχων ή Κάρχων, που προϋπήρχαν των Ελλήνων - Αργοναυτών στην περιοχή. Η γλώσσα τους δε, τα Λαζικά, είναι γεωργιανή διάλεκτος (Καλεντερίδης ο.π. σελ. 354).
Ημέρα 6η (27-8-2011)
Οδικώς διασχίσαμε ΒΔ την υπόλοιπη θαυμάσια, κατάφυτη κοιλάδα του Kavron, από το Ayder μέχρι το Camlihemsin (εμπορική κωμόπολη πάνω στο δρόμο από τα παράλια προς την ενδοχώρα) και εκεί στρίψαμε ΝΔ και εισήλθαμε στο περίφημο, πανέμορφο, στενό φαράγγι του ποταμού Φουρτούνα (Firtina), που πήρε το όνομα από το θόρυβο των ορμητικών νερών του. Στο φαράγγι αυτό αφιερώσαμε ολόκληρη τη μέρα μας. Στην περιοχή κυριαρχούσε (μόνο απομεινάρια της υπάρχουν ακόμη) μια τέταρτη φυλή μετά του Έλληνες, Λαζούς και Τούρκους, που πολιτιστικά έχει πολλά από τα κοινά στοιχεία των υπολοίπων, εθνολογικά όμως διαφέρει. Είναι οι Hemsin (Χεμσινλήδες), Αρμένιοι εξισλαμισμένοι από το 18ο αιώνα, που εντελώς αντίθετα από τους Λαζούς, έχουν απολέσει εκτός από τη χριστιανική θρησκεία και την εθνική ψυχή τους (Καλεντερίδης ο.π. σελ. 352).
Επισκεφτήκαμε το συνοικισμό Konaklar, που βρίσκεται λίγο μετά το Camlihemsin, δεξιά πάνω από τον κεντρικό δρόμο. Ο συνοικισμός είναι πνιγμένος και κρυμμένος μέσα σε πυκνή βλάστηση στην απόκρημνη πλαγιά και αποτελείται από εκπληκτικά λιθόκτιστα αρχοντικά εξαιρετικής ιδιότυπης αρχιτεκτονικής με εντοιχισμένους πελεκημένους κύβους γρανίτη, πλαισιωμένους από ξύλινα δοκάρια. Έχουν δε και βοηθητικό εξωτερικό οίκημα αποξήρανσης τροφίμων, το Serander (Ξηραντήριο). Αυτά ανήκαν σε Αρμένιους-Hemsin, που απέκτησαν περιουσίες στις αρχές του 20ου αιώνα από εμπόριο με τη Ρωσία. Επίσης επισκεφτήκαμε και τον εξίσου απόκρημνο και χαμένο στη βλάστηση οικισμό Ortum, που βρίσκεται λίγο παρακάτω στον κεντρικό δρόμο στην αριστερή πλαγιά. Διακρίναμε όμως και άλλους διάσπαρτους οικισμούς, κυρίως στην αριστερή ανατολική πλαγιά, που σκαρφάλωναν μέχρι ψηλά. Σε όλα τα αρχοντικά ή σπίτια που είδαμε, μαζί με την τωρινή εγκατάλειψη, υπάρχει και η τουρκική σημαία. Σήμερα στις πλαγιές αυτές καλλιεργείται το τσάι. Εκτάσεις ολόκληρες με το περίφημο τσάι του Rize, ιδιαίτερα απαιτητική καλλιέργεια, που εισήχθη στη δεκαετία του '30 από το καθεστώς των νεοτούρκων για να δώσει ζωή στην περιοχή, που ερήμωνε μετά τη φυγή των Ελλήνων, τον αφανισμό των Αρμενίων και τη μετανάστευση Τούρκων και Λαζών. Με το τσάι, την καλλιέργεια και τη βιομηχανική επεξεργασία του από την εταιρία Caykur, μαζί βέβαια και με τα παραδοσιακά προϊόντα της ποντιακής γης, όπως τα φουντούκια, τα κεράσια, τα κτηνοτροφικά, αλλά και της θάλασσας, όπως τα χαμψία (γαύροι), συγκρατήθηκε ο σημερινός πληθυσμός.
Ο κεντρικός δρόμος κατά μήκος του χειμμάρου Φουρτούνα προσφέρει ονειρική διαδρομή σε καταπράσινο τοπίο, απόκρημνες πλαγιές και πέτρινα γεφύρια. Σε μεγάλο του μήκος έχει λιθοδομηθεί σαν καλντερίμι. Στάση κάναμε στο κάστρο Zil Kale, προσφάτως συντηρημένο, βυζαντινό, από την εποχή της αυτοκρατορίας των Κομνηνών (13ου αιώνα), που έλεγχε το φαράγγι, άλλοτε πέρασμα του δρόμου του μεταξιού. Συνεχίσαμε στο φαράγγι μέχρι τη διασταύρωση προς το ορεινό χωριό Cat, όπου περπατήσαμε μέχρι την πέτρινη γέφυρα Cilanc, σε παραπόταμο του Φουρτούνα. Εκεί στη διασταύρωση φάγαμε μουχλαμά σε παραδοσικαό γραφικό καφενείο. Το φαράγγι συνεχίζει περαιτέρω φτάνοντας στις υπώρειες του Vercenik. Για την επιστροφή μας αφήσαμε έναν κρυμμένο θησαυρό. Λίγο μετά το Zil Kale, προς Chamlihemsin, στρίψαμε δεξιά στον παραπόταμο Palovit, όπου μετά από δύσβατο χωματόδρομο 30 λεπτών στη στενή απόκρημνη χαράδρα του, φτάσαμε στον καταπληκτικό ομώνυμο καταρράκτη. Μεγάλος όγκος νερού πέφτει από ψηλά με πάταγο σε μια κόγχη υπέροχου φυσικού τοπίου. Από την αγορά του Chamlihemsin προμηθευτήκαμε τα αναμνηστικά μας, όπως τσάι, κιλίμια, τερλίκια κλπ. Τελειώσαμε τη μέρα μας με ένα ακόμη ιαματικό λουτρό στο χαμάμ του Ayder. Φαγητό και κατάκλiση στην ξύλινη θαλπωρή του Kuspuni.
Ημέρα 7η (28-8-2011)
Από το Ayder πιάσαμε θάλασσα στο Ardesen και διασχίσαμε ανατολικά όλη τη λεπτή παραλιακή ζώνη μέχρι τα σύνορα με Γεωργία στο διχοτομημένο χωρίο Sarp. Κωμοπόλεις και πόλεις της διαδρομής, με λίγα παραδοσιακά στοιχεία, θυσιασμένες στο βωμό της πρακτικότητας, με τίμημα την ασχήμια. Στην παραλία του Halk απολαύσαμε ένα μπάνιο-τάμα στα ζεστά θολά νερά της Μαύρης Θάλασσας, αισθανόμενοι πάνω μας τον όγκο της οροσειράς των Ποντιακών Άλπεων, που καταλήγει απότομα στη θάλασσα. Στο Sarp κάναμε μεταβολή και, με δυτική πια κατεύθυνση, φτάσαμε στην Τραπεζούντα, όπου το Shashot μας προμήθευσε με ειδικό ξεναγό και κατευθυνθήκαμε προς το ιστορικό και θρησκευτικό λίκνο του Ποντιακού Ελληνισμού, την Παναγία Σουμελά. Καθ' οδόν ο ξεναγός μας μίλησε για την ιστορία της Τραπεζούντας και της περιοχής της. Λίγα λόγια για όλη την περίοδο από την ίδρυση της το 756π.Χ. μέχρι το 1922 και πολλά περισσότερα από τότε μέχρι σήμερα. Μας είπε για τους Μιλήσιους που την ίδρυσαν και για τους Κομνηνούς της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας του 13ου έως 15ου αιώνα. Μόνο που δεν ήξερε τι εθνολογικής προέλευση και τι γλώσσα μιλούσαν όλοι αυτοί. Δεν μας είπε για τους Αργοναύτες του Ιάσονα, τον 2ο ελληνικό αποικισμό του Πόντου, τον Ξενοφώντα με τους Μύριους, το Μιθριδατικό βασίλειο του Πόντου, τις βυζαντινές εκκλησίες, τον Θεόδωρο Γαβρά, τα τείχη των Κομνηνών, την άλωση της Τραπεζούντας το 1461, οκτώ χρόνια μετά την Κωνσταντινούπολη, τον διανοητή της Ευρώπης Βησσαρίωνα τον Τραπεζούντιο, τον Αλέξανδρο και Δημήτριο Υψηλάντη, τη συμβολή στην ελληνική επανάσταση, την άνθηση του ελληνισμού της πόλης, από το 18ο και κυρίως μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, με συλλόγους εκπαιδευτήρια, τράπεζες, επαύλεις, το αντάρτικο και τη γενοκτονία των Ποντίων του 1914-1922, τον ξεριζωμό.
Περάσαμε τη διάβαση - Τέμπη της Ζύγανας στη Ματσούκα, δίοδος επικοινωνίας της Τραπεζούντας με την ενδοχώρα, απ' όπου πέρασαν οι Μύριοι του Ξενοφώντα και οι έμποροι του δρόμου του μεταξιού και ανηφορίσαμε στα απόκρημνα βράχια του όρους Μελά για τη Μονή, που βρίσκεται εκεί από τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Μνημείο - τουριστικό αξιοθέατο μεγάλης εμβέλειας, που πρόσφατα αναστηλώθηκε. Μετά την επίσκεψη κατηφορίσαμε από το όμορφο μονοπάτι και δειπνήσαμε δίπλα στης "Παναΐας το Ποτάμ" με πρώτο πιάτο την ποντιακή σπεσιαλιτέ - σούπα : φασόλια με μαύρα - καρά λάχανα. Προλάβαμε και μια τελευταία βόλτα στην Τραπεζούντα για τα ψώνια της τελευταίας στιγμής: cd μουσικής, παστουρμά, καβουρμά, φουντούκια, σιροπιαστά πριν το αεροπλάνο της Turkish Airlines μεταφέρει τα σώματα μας στην τωρινή πατρίδα αφήνοντας κομμάτια της ψυχής μας στη χαμένη πατρίδα, τη γη και τα βουνά του Πόντου.
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ (22/08/2011-29/08/2011)
ΟΡΟΣΕΙΡΑ: PONTIC ALPS, ΚΟΡΥΦΗ: KACKAR 3.937 M.
ΜΕΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ: ΤΣΙΚΑΣ ΗΛΙΑΣ, ΤΕΛΛΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ,
ΒΟΥΓΙΑΤΖΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ, ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ..
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΑΞΙΔΙΟΥ:
ΗΜ.1η ΔΕΥΤΕΡΑ 22/08/2011: ΤΑΞΙΔΙ ΑΠΟ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ TURKISH AIRLINES, ΜΕΣΩ KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ. ΦΤΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΣΤΙΣ 19.25 ΚΑΙ ΤΑΚΤΟΠΟΙΟΥΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΜΑΣ, ΤΟ HORON HOTEL.
ΗΜ.2η ΤΡΙΤΗ 23/08/2011: ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΡΩΪΝΟ ΜΕ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ ΜΑΣ. ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ. ΦΤΑΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ YAYLALAR(1.850 μ.), MEΣΩ YUSUFELI KAI ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΟΥΜΕ ΣΕ ΞΕΝΩΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ. YAYLA ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΡΕΙΝΟ ΒΟΣΚΟΤΟΠΙ.
ΗΜ.3η ΤΕΤΑΡΤΗ 24/08/2011: ΑΦΟΥ ΠΑΡΟΥΜΕ ΤΟ ΠΡΩΪΝΟ ΜΑΣ ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΜΕ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΓΙΑ ΤΟ OLGUNLAR ΠΛΑΤΩ. ΑΡΧΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΣΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ DILBERDUZU CAMP(2.840 μ.) ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ, ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΠΕΡΙΠΟΥ 4 ΩΡΩΝ. ΑΦΟΥ ΣΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΙΑ ΑΝΑΒΑΣΗ ΕΓΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΡΦΗ BUYUK TEPESI(3.328 μ.) KAI EΠΙΣΤΡΕΦΟΥΜΕ ΣΤΟ CAMPSITE ΜΑΣ ΓΙΑ ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ, ΦΑΓΗΤΟ ΚΑΙ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΗ.
ΗΜ.4η ΠΕΜΠΤΗ 25/08/2011:ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΠΟΛΥ ΝΩΡΙΣ ΤΟ ΠΡΩΪ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ KACKAR(3.937 μ.) ΑΦΟΥ ΠΕΡΑΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ DENIZ LAKE(3.435 μ.). ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗ ΘΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΨΗΛΟΤΕΡΗ ΚΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΡΟΣΕΙΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΠΕΡΙΠΟΥ 8-9 ΩΡΕΣ. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ DILBERDUZU CAMP KAI ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΗ.
ΗΜ.5η ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 26/08/2011: ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΝΩΡΙΣ ΤΟ ΠΡΩΪ ΤΗΝ ΔΙΑΣΧΙΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΒΟΡΕΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ. ΠΕΡΝΑΜΕ ΑΠΟ ΤΟ LANETLEME PASS(3.100 μ.) KAI THN ΑΛΠΙΚΗ ΛΙΜΝΗ KARADENIZ(2.850 μ.) ΩΣΠΟΥ ΦΤΑΝΟΥΜΕ ΣΤΟ YUKARI KAVRON(2.300 μ.). ΚΑΤΟΠΙΝ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ AYDER(1.350 μ.) ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΘΑ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΟΥΜΕ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΟΡΕΙΑΣ 10-12 ΩΡΕΣ. ΤΑΚΤΟΠΟΙΟΥΜΑΣΤΕ ΣΤΟΝ ΞΕΝΩΝΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΝΑ ΧΑΛΑΡΟ ΜΠΑΝΙΟ ΑΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ.
ΗΜ.6η ΣΑΒΒΑΤΟ 27/08/2011: ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ CAMLIHEMSIN KAI TOYΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ ΤΟΥ PALOVIT. META ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ZILKALESI KAI KANOYME ENA ΟΜΟΡΦΟ ΤREKKING ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ FIRTINA VALLEY. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ AYDER ΓΙΑ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΗ.
ΗΜ.7η ΚΥΡΙΑΚΗ 28/08/2011: ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ. ΑΦΟΥ ΠΕΡΑΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ HOPA ΠΗΓΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ SARP ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΗΓΟΥΜΕ ΓΙΑ ΜΠΑΝΙΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ KEMALPASA. AΦΟΥ ΑΠΟΛΑΥΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΠΑΝΙΟ ΜΑΣ ΣΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ ΕΥΞΕΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ, ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΦΟΥ ΔΕΙΠΝΗΣΟΥΜΕ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ ΟΠΟΥ Η ΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΑΝΑΧΩΡΕΙ ΣΤΙΣ 2.00 ΤΟ ΠΡΩΪ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ.
ΗΜ.8η ΔΕΥΤΕΡΑ 29/08/2011: ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, ΜΕΣΩ ΚΩΝ/ΛΗΣ, ΜΕ ΠΤΗΣΗ ΤΗΣ TURKISH AIRLINES ΣΤΙΣ 9.30 ΤΟ ΠΡΩΪ.
Καλό σας ταξίδι και καλή ανάβαση στο Kackar!!
ΑπάντησηΔιαγραφή